Motywacja wewnętrzna i zewnętrzna w sporcie – jaki ma wpływ na wyniki sportowców?

Motywacja jest czymś co nas popycha do działania. Dlatego, w sporcie odgrywa ona bardzo kluczową rolę. Zarówno wewnętrzna jak i zewnętrzna. W obu tych rodzajach motywacji występuje czynnik, który sprawia, że jesteśmy zmotywowani do dalszej pracy. Taka siła napędowa w sporcie jest bardzo ważna. Bez niej jest nam o wiele trudniej osiągać sukcesy na tle sportowym i prowadzić sportowy tryb życia. W tym artykule postaram się bardziej szczegółowo wyjaśnić dlaczego tak ważna jest motywacja w sporcie, a także czym się różni motywacja wewnętrzna od zewnętrznej. Opowiem też o motywacji u dzieci i o tym jakie są cechy dobrego trenera. Postaram się też opisać jak te dwa rodzaje motywacji wpływają na sportowców.

Motywacja wewnętrzna – co to jest i jak działa?

Motywacja wewnętrzna pojawia się, gdy to, co w nas jest, staje się źródłem motywacji. Wykonujemy wtedy działania, które lubimy, które sprawiają nam przyjemność i pobudzają nasze zainteresowania. Podczas ich realizacji czujemy, że osiągamy określone cele. Nie potrzebujemy zewnętrznych nagród; sama realizacja zadania jest dla nas satysfakcjonująca. Przykładem może być nauka czegoś, co sprawia nam przyjemność – przynosi ona radość i zwiększa naszą ciekawość. Motywacja wewnętrzna jest szczególnie ważna w sporcie, ponieważ pobudza nie tylko do działania, ale także do głębszych przemyśleń. Gdy motywacja wewnętrzna jest wysoka, nasza wytrzymałość i wydolność mogą być znacznie lepsze. Możemy trenować dłużej i nie czuć zmęczenia, czerpiąc z tego ogromną radość i przyjemność. Czasami nawet nie zdajemy sobie sprawy z wysiłku, który wkładamy, ponieważ całkowicie pochłania nas dana aktywność.

Dlaczego motywacja wewnętrzna jest tak ważna w sporcie ?

Po pierwsze, jak już wspomniałam, motywacja wewnętrzna sprawia, że uprawianie sportu dostarcza nam ogromnej radości i przyjemności. Możemy być także znacznie skuteczniejsi, kiedy zajmujemy się tym, co naprawdę lubimy. To jest szczególnie ważne w sporcie zawodowym. Kolejnym aspektem jest to, że wysiłek nie wydaje się dla nas tak obciążający, ani fizycznie, ani psychicznie, co ułatwia osiąganie sportowych sukcesów. Uważam, że to bardzo istotny czynnik. Osobom, które dążą wyłącznie do zwycięstwa i nie czerpią już takiej przyjemności z tego, co robią, może być znacznie trudniej. Warto również dodać, że motywacja wewnętrzna pomaga nam się dłużej skupić na tu i teraz.

Czym jest motywacja zewnętrzna? Jak działa ?

Motywacja zewnętrzna pojawia się, kiedy do działania motywują nas czynniki zewnętrzne, takie jak puchary, medale czy inne nagrody. Wyznaczanie sobie celów w sporcie jest oczywiście ważne, jednak znacznie trudniej jest się zmotywować, jeśli nie widzimy konkretnego celu. Wiele osób potrzebuje zewnętrznych bodźców, aby rozwijać się i być bardziej zmotywowanym. Znalezienie motywacji wewnętrznej jest zdecydowanie trudniejsze, a problem z motywacją zewnętrzną polega na tym, że często działa ona tylko chwilowo. Na przykład: radość po zajęciu pierwszego miejsca w zawodach szybko mija i potrzebujemy coraz więcej osiągnięć. Dlatego uważam, że motywacja wewnętrzna odgrywa dużo większą rolę w sporcie. Kolejnym minusem motywacji zewnętrznej jest to, że często działamy, bo musimy – na przykład musimy wygrać zawody, inaczej zostaniemy wyrzuceni z zespołu. Podobnie jest w nauce: musimy zdać egzamin, od którego dużo zależy. Dlatego motywacja zewnętrzna bywa bardziej negatywna niż wewnętrzna. Choć jest formą motywacji, łatwo w jej przypadku przekroczyć cienką granicę. Wywieranie na sobie dużej presji i wysokich oczekiwań nie jest zdrowe.

Negatywne skutki motywacji zewnętrznej

Jak już pisałam wyżej, motywacja zewnętrzna może przynieść wiele szkód. Łatwo możemy się uzależnić od różnych nagród i ciężko może być nam znaleźć środek w sporcie. Często za tym też idzie doprowadzanie organizmu do dużego wycieńczenia. Dzieje się to, ponieważ sportowcy chcą za wszelką cenę wygrać. Takie podejście i myślenie jest bardzo nie zdrowe i może doprowadzić do wielu problemów psychicznych i fizycznych. Postawienie na sport i życie pasją jest jak najbardziej w porządku, ale nie zapominajmy jak łatwo można się w tym zatracić i nie w dobrym tego słowa znaczeniu. Jestem świadoma też tego, jak trudno jest nam w porę zauważyć problem. Wierzę, że odpowiedzenie sobie na pytanie, które wam zaraz zadam, choć trochę pomoże. Czy uprawiacie sport, bo chcecie ? Czy musicie ?. Jestem pewna, że po odpowiedzi wiele wam się rozjaśni. Przede wszystkim to czy wasze podejście do sportu jest zdrowe.

Motywacja dzieci w sporcie

Nie da się ukryć, że odpowiednie motywowanie dzieci do sportu wpływa pozytywnie na wiele aspektów. Osoba, która odgrywa jedną z ważniejszych ról i w pewien sposób kształtuje u dzieci zdrowe podejście do sportu, to trener. Dlatego, dobrze by było, żeby najpierw zadał sobie on kilka istotnych pytań przed szkoleniem dzieci:

1. W jaki sposób kształtować motywację u dzieci, tak aby miały ze sportu radość i przyjemność ?
2. Jak je odpowiednio motywować, żeby mogły się rozwijać i w przyszłości osiągać sukcesy sportowe ?
3. W jaki sposób mogę kształtować motywację u dzieci, tak aby były żywo zainteresowane uprawianiem danej dyscypliny i chciały to robić, a nie musiały ?

W kształtowaniu odpowiedniej motywacji u dzieci, niezbędne jest to, aby poznać najpierw potrzeby dziecka i jego zainteresowania. Trener będzie wtedy wiedział jak do nich trafić i jak przekazać im odpowiednie wartości.

Podczas trenowania dzieci najważniejsza rzecz o której należy pamiętać to : Sport ma być dla dzieci, a nie w drugą stronę.

Dlaczego dzieci chcą uprawiać sport ?

Dzieci uprawiają sport przede wszystkim, bo przynosi im on mnóstwo radości i zaspokaja  wiele ich potrzeb. Najważniejsze rzeczy, które dzieci wymieniają, kiedy zadaje im się powyższe pytanie to: współzawodnictwo, uczenie się, doskonalenie własnych umiejętności, przyjaźń, wyżycie się ruchowo bądź emocjonalnie. Są to potrzeby, które są im niezbędne do ich prawidłowego rozwoju. Dzieci, sport traktują jako zabawę, rozrywkę oraz sposób wyżycia się. Bardzo potrzebują one miejsca, gdzie będą mogły nawiązać nowe przyjaźnie, robić to co lubią, rozwijać się, nabyć cenne umiejętności. Podczas zajęć sportowych mają też szansę nauczyć się zdrowej rywalizacji oraz jak radzić sobie z porażką. Zdrowe podejście do sportu pomoże im w przyszłości znacznie lepiej radzić sobie w trudnych sytuacjach nie tylko w sporcie, ale także poza nim.

Jaki powinien być trener ?

Jak wspomniałam wyżej, trener jest osobą, która kształtuje odpowiednią motywację u dzieci. Trener powinien on być przede wszystkim spokojny i opanowany. Nie powinien on krzyczeć na dzieci i się na nich w jakiś sposób wyżywać. Z pewnością nie jest to łatwe, bo każdy z nas ma gorsze dni i praca z dziećmi jest bardzo wymagająca, ale jeśli trener będzie regularnie dawał się ponieść trudnym emocjom, to bardzo będzie się to odbijać na całej grupie. Dodatkowo, będzie on uczył dzieci niewłaściwych zachowań.

Trener powinien też być stanowczy i konkretny. Trzymanie dyscypliny w sporcie jest bardzo ważne. Bez niej będzie trudno mu utrzymać grupę. Dzieci potrzebują wyraźnych granic i zasad, których powinny przestrzegać. Trener powinien też dotrzymywać słowa i być spójny w tym co mówi. Dzieci będą szanować trenera, jeśli będzie on reagował też na niewłaściwe zachowania i o nich mówił. Chciałabym zaznaczyć, że nie chodzi tutaj o sztywne trzymanie się zasad i brak empatii. Jeśli trener nie będzie wyznaczał żadnych granic, to dzieci mogą szybko na za dużo sobie pozwalać i nie słuchać trenera. Nie będzie on dla nich żadnym autorytetem.

Wyrozumiałość i słuchanie dzieci to kolejne bardzo ważne cechy dobrego trenera. Otwartość na dzieci i słuchanie tego co mówią zbuduje duże zaufanie i poczucie bezpieczeństwa. Myślę, że kontakt z rodzicami też mógłby pomóc. Każde dziecko ma jakąś historię rodzinną, różne doświadczenia, więc warto mieć to na uwadze.

Motywacja trenera

Każdy trener jest inny. Ma różne podejście, osobowość i postawę. Istnieje jednak kilka motywów, którymi najczęściej kierują się trenerzy. Pierwszym motywem jest dążenie do tego, żeby jego podopieczni mieli radość z uprawianego sportu i dobrze się czuli psychicznie. Drugim motywem jest troska o ich wychowanie. Rozumie się przez to  rozwój ruchowy, psychiczny oraz społeczny. Ostatnim motywem jest dążenie do osiągania jak najlepszych wyników sportowych, rekordów. Zbyt duża ambicja trenera może doprowadzić do wielu złych rzeczy. Jest to na pewno bardzo związane z motywacją zewnętrzną o której pisałam wyżej. Dlatego tak ważne jest to, żeby podejście trenera do osiągania sukcesów było zdrowe.

Podsumowanie

Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego artykułu będziecie wiedzieli, jak dużą rolę odgrywa motywacja sportowa, a także czym różni się motywacja wewnętrzna od zewnętrznej. Wierzę, że osoby, które zawodowo uprawiają sport, będą umiały bardziej się skupić i odnaleźć motywację do swojej dyscypliny oraz zobaczą jak ważna jest motywacja wewnętrzna. W artykule tym, chciałam podkreślić też, jak ważne jest zdrowe podejście do sportu. Uważam, że skupianie się tylko na motywacji zewnętrznej może dla wielu sportowców skończyć się źle. Zależało mi też na tym, żeby opisać jak ważna jest odpowiednia motywacja u dzieci i radość z uprawianego sportu. Z „dobrą” motywacją w sporcie bardzo łączy się też wyżej wspomniany trener. Odgrywa on niezwykle ważną rolę zarówno wśród młodszych sportowców, jak i wśród tych starszych. Jego podejście bardzo wpływa na całą grupę. Kształtuje on też motywację u zawodników. Jeśli samo przeczytanie artykułu wam nie wystarczy, to zachęcam do umówienia się do specjalisty. W gabinecie Psycholodzy na Jutrzenki w Warszawie-Włochach oferujemy pomoc doświadczonego psychologa sportu, który pomoże wam w odnalezieniu odpowiedniej motywacji do sportu, a także jak poprawić swoje wyniki sportowe. Będzie mógł on wam też pomóc w poradzeniu sobie z dużymi oczekiwaniami i presją ze strony trenera.

Anna Łubkowska